ΚΥΡΙΑΚΗ Γ´ ΛΟΥΚΑ,19 Ὀκτωβρίου 2025 (7-10-2018), (Αριθμ. 46B)
Τὸ Μυστήριο τῆς Θείας Οἰκονομίας κατὰ τὰ Ἀναγνώσματα τῆς Κυριακῆς καί τινων ἑορτῶν
Δέσπω Ἀθ. Λιάλιου, Α.Π.Θ.
A. Η παρατηρούμενη μετατόπιση της Κυριακής Γ´ Λουκά, μετά την Κυριακή Δ´ Λουκά, οφείλεται στο γεγονός ότι το Ευαγγελικό και Αποστολικό Ανάγνωσμα της Δ´ Λουκά είναι καθορισμένο για την εορτή των Θεοφόρων Πατέρων της εν Νικαία Ζ´ Οικουμενικής Συνόδου, η δε Δ´ Λουκά, επομένως, καθορισμένη μεταξύ 11-17 Οκτωβρίου.
Β. 1. Το Αποστολικό Ανάγνωσμα της Γ´ Κυριακής του Λουκά προέρχεται και πάλι από τη Β´ Προς Κορινθίους Επιστολή, όπως και της προηγούμενης Κυριακής. Καθ᾽ οδόν, λοιπόν, για την Κόρινθο για τρίτη φορά, έχων σχηματίσει ο Απόστολος Παύλος μία γενική εικόνα από τις κατά τόπους εκκλησίες της Μ. Ασίας και ευρύτερα, της Μακεδονίας και της Αχαΐας, θίγει και υπαινίσσεται όχι μόνο τα θέματα των Κορινθίων, οι οποίοι κατά βάση ήταν εξ εθνών χριστινοί, αλλά με εξομολογητικό τόνο ακουμπάει στο βασανισμό της Αποστολικής Εκκλησίας από παλινδρομήσεις των μελών της, κοπιάζοντας για την ενότητά της, για την άρση των αντιθέσεων και, ιδίως, για την οικουμενική φιλαδελφία των χριστιανών ανεξαρτήτως προελεύσεως, εάν ήταν εξ εθνών ή εξ Ιουδαίων. Φαίνεται ότι και στην Κόρινθο υπήρξε κάποιο πρόβλημα μεταξύ των τελευταίων, όχι, βέβαια, στο βαθμό που είχε εκδηλωθεί στην περιοχή της Γαλατίας. Αυτό περιγράφεται στο ενδέκατο κεφάλαιο, πριν από το σημερινό ανάγνωσμα, ενώ αναφέρεται και πάλι ο Απόστολος στη γενναιοδωρία των Μακεδόνων («τὸ γὰρ ὑστέρημά μου προσανεπλήρωσαν οἱ ἀδελφοὶ ἐλθόντες ἀπὸ Μακεδονίας», Β´ Κορινθ. ια´, 9), αλλά ομιλεί και περί των ψευδαποστόλων, οι οποίοι προήρχοντο, κυρίως, από τους Ιουδαΐζοντες χριστιανούς, επειδή, κυρίως έναντί τους η ιουδαϊκή του καταγωγή υπήρξε πρόσκομμα, καθώς δεν μπορούσαν να επιβάλουν στους χριστιανούς αδελφούς τους την αναγκαστική τήρηση των διατάξεων του Μωσαϊκού Νόμου, τουλάχιστον με την ανοχή του[1]. Αφήνει, μάλιστα, να φανεί και το παράπονό του απέναντι στους συμπατριώτες του Ιουδαίους για βασανισμούς, ακόμη και για την αμφισβήτηση της αποστολικότητός του, υπογραμμίζοντας στους Κορίνθιους: «τὰ μὲν σημεῖα τοῦ ἀποστόλου κατειργάσθην ἐν ὑμῖν ἐν πάσῃ ὑπομονῇ, ἐν σημείοις καὶ τέρασι καὶ δυνάμεσι», (Β´ Κορινθ. ιβ´, 12).
2. Ερχόμενοι στην ερμηνεία της σημερινής Αποστολικής περικοπής πρέπει να επισημάνουμε ότι είναι μία από τις πλέον δύσκολες ερμηνευτικά περικοπές, λόγω της φρασεολογίας περί του τρίτου ουρανού και τις ποικίλες απόψεις επ᾽ αυτού. Όμως, εμπεριέχεται σ᾽ αυτήν η προσωπική μαρτυρία του Αποστόλου Παύλου περί της Αποστολικής του κλήσεως, ενός Αποστόλου μεθορίου μεταξύ Νόμου και Ευαγγελικής χάριτος, μιας μαρτυρίας για την ανακεφαλαιωτική πορεία της Εκκλησίας, όπου εντάσσονται παλαιός και νέος Ισραήλ σε μία και την αυτή συνέχεια και παράδοση ζωής των απ᾽ αιώνος Αγίων. Πρόκειται για κεφαλαιώδες θέμα, της μεταβάσεως, δηλαδή, από τους αυτόπτες και αυτήκοους μάρτυρες Απόστολους και Ευαγγελιστές του εν σαρκί αποκαλυφθέντος Υιού και Λόγου του Θεού Πατρός στους Αγίους θεωρούς, του αυτού εν δόξη καθεζομένου εκ δεξιών του Πατρός και εν Αγίω Πνεύματι ορωμένου και, μάλιστα, στα πρώτα βήματα της συγκροτήσεως της Αποστολικής Εκκλησίας σε μία ενότητα ζωής, καταγραφής και λατρείας. Εν τη πορεία της η Εκκλησία θα συνεχίσει να επιμαρτυρεί αυτήν τη θεοφανική μαρτυρία με τους Αγίους της στους ανοιχτούς ορίζοντες της χάριτος, μεταβάλλοντας το γράμμα του Νόμου σε πνεύμα, ερμηνευτική πρόταση και μαρτυρία ζωής, υπερβαίνοντας τη περιχαράκωση τόσο της ιουδαϊκής αποκλειστικότητας όσο και τά δυϊστικά στερεότυπα του ειδωλολατρικού κόσμου. Σ᾽ αυτήν την πορεία η κλήση του Αποστόλου Παύλου αποτελεί πρόκριμα ελλόγιμης πράξης για τους Αποστολικούς Πατέρες, τους Απολογητές, τον Άγιο Γρηγόριο το Θεολόγο, τους Φιλοκαλικούς Πατέρες, Αγίους και Οσίους, τον Άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά και όλη τη νηπτική παράδοση και πράξη του μοναχισμού της Ορθοδόξου Εκκλησίας.
3. Κατά ταύτα, η μαρτυρία του Αποστόλου για την κλήση του περιλαμβάνει τρία στοιχεία: α) την ομολογία περί του Θεού Πατρός κατά την υπό του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού αποκάλυψη, συμφωνούσα με τη δοξολογική προφητική ομολογία του Ευλογητού Θεού στους αιώνες, β) τη μαρτυρία περί της διαρκούς παρουσίας του Θεού στη ζωή του Αποστόλου σε εξωτερικούς και εσωτερικούς πειρασμούς, γ) την κλήση του Απόστολου Παύλου καθ᾽ οδόν προς τη Δαμασκό, ως θεοφανικό γεγονός όχι ενός ατομικού βιώματος, αλλά της αποκαλύψεως του εν δόξη Κυρίου Ιησού Χριστού, που είναι συγχρόνως κλήση για την αποστολική διακονία, για το κοινόν της Εκκλησίας, όπως λέγει στην κατακλείδα της Επιστολής: «Διὰ τοῦτο ταῦτα ἀπὼν γράφω, ἵνα παρὼν μὴ ἀποτόμως χρήσωμαι κατὰ τὴν ἐξουσίαν ἣν ἔδωκέ μοι ὁ Κύριος εἰς οἰκοδομὴν καὶ οὐκ εἰς καθαίρεσιν» (κεφ. ιγ´, 10). Η Επιστολή κατακλείεται ακροτελεύτια με την ευχητική ομολογία του Τριαδικού Θεού σε μία αντιστοιχία με την προφητική δοξολογία του Ευλογητού εις τους αιώνας: «Ἡ χάρις τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καὶ ἡ κοινωνία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος μετὰ πάντων ὑμῶν· ἀμήν».
4. Στην κηρυγματική ερμηνεία των Πατέρων και τη νηπτική πράξη της Εκκλησίας ο τρίτος ουρανός ταυτίζεται με την κατάσταση της θεωρίας της δόξης του Τριαδικού Θεού κατά της αποκάλυψη του άσαρκου, ένσαρκου και Πνευματικώς ορωμένου και μετεχομένου εν τη Θεία Ευχαριστία Λόγου του Θεού Πατρός, προσδεχομένου την αναίμακτη θυσία μετά του Πατρός και του Αγίου Πνεύματος, μία κατάσταση κατά την οποία ο άνθρωπος αποπαύων από όλες τις δυνάμεις του, αισθητές και νοητές, ενεργείται υπό του Αγίου Πνεύματος, γενόμενος θεοειδής, όπως οι Προφήτες, οι Απόστολοι, όλοι οι Άγιοι της Εκκλησίας ως συμπαρεκτεινόμενης στους αιώνες Πεντηκοστής. Γι᾽ αυτό στην ησυχαστική περίοδο ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς βλέπει σε μία ενότητα Σινά, Θαβώρ και τρίτο ουρανό, κατά το έλεος Ιησού Χριστού, όπως συνοπτικά εκφράζεται στο συνεχές αίτημα της μονολόγιστης ευχής, ως απόπαυσης του ευχομένου από κάθε ατομική ενέργεια, ώστε να καταστεί ο ευχόμενος ενεργούμενος από τη χάρη του Αγίου Πνεύματος μετά πάντων των απ᾽ αιώνος Αγίων.
Γ. Το Ευαγγελικό Ανάγνωσμα είναι συνέχεια της Επί του Όρους Ομιλίας και των θεοσημιών που ενήργησε ο Χριστός κατενώπιον του ὄχλου. Προηγείται η εκ του μακρόθεν θεραπεία του δούλου του εκατόνταρχου, κατά την οποία ο Χριστός επήνεσε την πίστη ενός αλλογενούς εθνικού, ενώ οι Ιουδαίοι τον παρακαλούσαν να τόν βοηθήσει ως ευεργέτη του γένους τους. Τίποτα δεν είχαν καταλάβει από την Ομιλία του. Έπεται η ανάσταση του γιου της χήρας στην είσοδο της πόλεως Ναΐν κατενώπιον πολλού ὄχλου, που ακολούθησε το Χριστό και τους Μαθητές του. Ο Χριστός, ενώ είχε ομιλήσει ως ο προκαταγγελθείς υπό των Προφητών Υιός του Θεού, επιτρέπει να εκδηλωθούν τα φυσικά και αδιάβλητα πάθη του: «ἐσπλαγχνίσθη ἐπ᾽ αὐτῇ», ως τέλειος άνθρωπος «δι᾽ ἡμᾶς» και όχι φαινομενικά. Πάντως, θα πρέπει να επισημανθεί ότι οι θεοσημίες και τα θαύματα γίνονται ενώπιον όλων των ανθρώπων κι όχι στον κλειστό χώρο της Συναγωγής, πράγμα που σημαίνει ότι ο εν σαρκί αποκαλυπτόμενος Υιός του Θεού απευθύνεται σε όλους τους ανθρώπους και όχι μόνο προς τον Ισραήλ. Στην κατακλείδα του Αναγνώσματος ο Ευαγγελιστής Λουκάς σημειώνει ότι μετά την ανάσταση του νεανίσκου: «16 ἔλαβε δὲ φόβος πάντας, καὶ ἐδόξαζον τὸν Θεόν, λέγοντες ὅτι Προφήτης μέγας ἠγήγερται ἐν ἡμῖν, καὶ ὅτι Ἐπεσκέψατο ὁ Θεὸς τὸν λαὸν αὐτοῦ».
Ο Χριστός ενεργεί τα θαύματα και τις θεοσημίες αποκαλυπτόμενος ως Θεός κατενώπιον όλων των ανθρώπων, καταργώντας ουσιαστικώς τις συμβάσεις και τις αποκλειστικότητες του Ισραήλ, χωρίς να εξαναγκάσει κανέναν για την αποδοχή. Πρόκειται για κλήση ανακαινισμού της προαιρέσεως του ανθρώπου κατά τη δεκτικότητα και την ελευθερία εκάστου.
Αποστολικό Ανάγνωσμα: Β´ Κορινθ. ια´, 31-ιβ´, 9): «31 Ὁ Θεὸς καὶ πατὴρ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ οἶδεν, ὁ ὢν εὐλογητὸς εἰς τοὺς αἰῶνας, ὅτι οὐ ψεύδομαι. 32 ἐν Δαμασκῷ ὁ ἐθνάρχης Ἀρέτα τοῦ βασιλέως ἐφρούρει τὴν Δαμασκηνῶν πόλιν πιάσαι με θέλων, 33 καὶ διὰ θυρίδος ἐν σαργάνῃ ἐχαλάσθην διὰ τοῦ τείχους καὶ ἐξέφυγον τὰς χεῖρας αὐτοῦ.- 1 Καυχᾶσθαι δὴ οὐ συμφέρει μοι· ἐλεύσομαι γὰρ εἰς ὀπτασίας καὶ ἀποκαλύψεις Κυρίου. 2 Οἶδα ἄνθρωπον ἐν Χριστῷ πρὸ ἐτῶν δεκατεσσάρων· εἴτε ἐν σώματι οὐκ οἶδα εἴτε ἐκτὸς τοῦ σώματος οὐκ οἶδα, ὁ Θεὸς οἶδεν· ἁρπαγέντα τὸν τοιοῦτον ἕως τρίτου οὐρανοῦ. 3 καὶ οἶδα τὸν τοιοῦτον ἄνθρωπον· εἴτε ἐν σώματι εἴτε ἐκτὸς τοῦ σώματος οὐκ οἶδα, ὁ Θεὸς οἶδεν· 4 ὅτι ἡρπάγη εἰς τὸν παράδεισον καὶ ἤκουσεν ἄρρητα ῥήματα, ἃ οὐκ ἐξὸν ἀνθρώπῳ λαλῆσαι. 5 ὑπὲρ τοῦ τοιούτου καυχήσομαι, ὑπὲρ δὲ ἐμαυτοῦ οὐ καυχήσομαι εἰ μὴ ἐν ταῖς ἀσθενείαις μου. 6 ἐὰν γὰρ θελήσω καυχήσασθαι, οὐκ ἔσομαι ἄφρων· ἀλήθειαν γὰρ ἐρῶ· φείδομαι δὲ μή τις εἰς ἐμὲ λογίσηται ὑπὲρ ὃ βλέπει με ἢ ἀκούει τι ἐξ ἐμοῦ. 7 Καὶ τῇ ὑπερβολῇ τῶν ἀποκαλύψεων ἵνα μὴ ὑπεραίρωμαι, ἐδόθη μοι σκόλοψ τῇ σαρκί, ἄγγελος σατᾶν, ἵνα με κολαφίζῃ ἵνα μὴ ὑπεραίρωμαι. 8 ὑπὲρ τούτου τρὶς τὸν Κύριον παρεκάλεσα, ἵνα ἀποστῇ ἀπ' ἐμοῦ· 9 καὶ εἴρηκέ μοι· ἀρκεῖ σοι ἡ χάρις μου· ἡ γὰρ δύναμίς μου ἐν ἀσθενείᾳ τελειοῦται. ἥδιστα οὖν μᾶλλον καυχήσομαι ἐν ταῖς ἀσθενείαις μου, ἵνα ἐπισκηνώσῃ ἐπ᾽ ἐμὲ ἡ δύναμις τοῦ Χριστοῦ».
Ευαγγελικό Ανάγνωσμα: Λουκ. ζ´, 11-16: «11 Καὶ ἐγένετο ἐν τῷ ἑξῆς ἐπορεύετο εἰς πόλιν καλουμένην Ναΐν· καὶ συνεπορεύοντο αὐτῷ οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ ἱκανοὶ καὶ ὄχλος πολύς. 12 ὡς δὲ ἤγγισε τῇ πύλῃ τῆς πόλεως, καὶ ἰδοὺ ἐξεκομίζετο τεθνηκὼς υἱὸς μονογενὴς τῇ μητρὶ αὐτοῦ, καὶ αὕτη ἦν χήρα, καὶ ὄχλος τῆς πόλεως ἱκανὸς ἦν σὺν αὐτῇ. 13 καὶ ἰδὼν αὐτὴν ὁ Κύριος ἐσπλαγχνίσθη ἐπ' αὐτῇ καὶ εἶπεν αὐτῇ· Μὴ κλαῖε· 14 καὶ προσελθὼν ἥψατο τῆς σοροῦ, οἱ δὲ βαστάζοντες ἔστησαν, καὶ εἶπε· Νεανίσκε, σοὶ λέγω, ἐγέρθητι. 15 καὶ ἀνεκάθισεν ὁ νεκρὸς καὶ ἤρξατο λαλεῖν, καὶ ἔδωκεν αὐτὸν τῇ μητρὶ αὐτοῦ. 16 ἔλαβε δὲ φόβος πάντας, καὶ ἐδόξαζον τὸν Θεόν, λέγοντες ὅτι Προφήτης μέγας ἠγήγερται ἐν ἡμῖν, καὶ ὅτι Ἐπεσκέψατο ὁ Θεὸς τὸν λαὸν αὐτοῦ».
[1]. Κορίνθ. ια´, 22-28: «Ἑβραῖοι εἰσί; κἀγώ· Ἰσραηλῖται εἰσί; κἀγώ· σπέρμα Ἀβραὰμ εἰσί; κἀγώ· 23 διάκονοι Χριστοῦ εἰσί; παραφρονῶν λαλῶ, ὑπὲρ ἐγώ· ἐν κόποις περισσοτέρως, ἐν πληγαῖς ὑπερβαλλόντως, ἐν φυλακαῖς περισσοτέρως, ἐν θανάτοις πολλάκις· 24 ὑπὸ Ἰουδαίων πεντάκις τεσσαράκοντα παρὰ μίαν ἔλαβον, 25 τρὶς ἐραβδίσθην, ἅπαξ ἐλιθάσθην, τρὶς ἐναυάγησα, νυχθήμερον ἐν τῷ βυθῷ πεποίηκα· 26 ὁδοιπορίαις πολλάκις, κινδύνοις ποταμῶν, κινδύνοις λῃστῶν, κινδύνοις ἐκ γένους, κινδύνοις ἐξ ἐθνῶν, κινδύνοις ἐν πόλει, κινδύνοις ἐν ἐρημίᾳ, κινδύνοις ἐν θαλάσσῃ, κινδύνοις ἐν ψευδαδέλφοις· 27 ἐν κόπῳ καὶ μόχθῳ, ἐν ἀγρυπνίαις πολλάκις, ἐν λιμῷ καὶ δίψει, ἐν νηστείαις πολλάκις, ἐν ψύχει καὶ γυμνότητι· 28 χωρὶς τῶν παρεκτὸς ἡ ἐπίστασίς μου ἡ καθ᾽ ἡμέραν, ἡ μέριμνα πασῶν τῶν ἐκκλησιῶν».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου