Το κείμενο που ακολουθεί δημοσιεύτηκε στο dialogos-dep του ΑΠΘ. Προσωπική μου τοποθέτηση είναι ότι αποτελεί υπόδειγμα μιας υψηλής διανοητικής και ερμηνευτικής παραγωγής αποδεικτικού λόγου.
http://www.tovima.gr/politics/article/?aid=414222
Στο δημοσίευμα στο «Βήμα» (7/8), πέρα από τη δημοσιογραφική επικοινωνιακή προσωποποίηση (Μπουτάρης εναντίον Μυλόπουλου), ο δήμαρχός μας διατυπώνει επιχειρήματα επιθετικά προς τον Πρύτανη του ΑΠΘ, αν και οι περισσότερες δηλώσεις μοιάζει να μιλούν αδιαφοροποίητα για «τους πανεπιστημιακούς». Δεν με νοιάζει αν τα δύο πρόσωπα ήταν φίλοι και θα τα χαλάσουν ή θα τα ξαναβρούν –αυτά ανθρώπινα είναι. Να δούμε πώς επιχειρηματολογεί ο δήμαρχός μας και οι άλλοι, αφήνοντας κατά μέρος τις βολικές και παραπλανητικές προσωποποιήσεις; Αφού πω ότι συμφωνώ με την αρχική πρόταση της δημοσιογράφου, ότι αυτό αφορά την ΠΟΛΙΤΙΚΗ ζωή της πόλης, ότι οι δηλώσεις αυτές δεν στηρίζουν με καλό τρόπο το κείμενο που υπέγραψαν, και αφού σημειώσω ότι σε προηγούμενο μαίηλ μου είχα υποστηρίξει, και συνεχίζω να υποστηρίζω, το δικαίωμα του δημάρχου να παρεμβαίνει, έστω και με άδικες γενικεύσεις.
(1) «Το να θέλουμε να μείνουμε στη μιζέρια που επικρατεί σήμερα και το να αντιδρούμε απλώς για να μη χάσουμε την εξουσία μας είναι απαράδεκτο. Είναι δείγμα αυθαιρεσίας. Οι πανεπιστημιακοί κατηγορούν την κυβέρνηση για “πραξικοπηματική απόφαση” και δεν καταλαβαίνουν ότι οι ίδιοι βλάπτουν την κοινωνία με τις απειλές τους»
-- Έγινε τόση συζήτηση που έφτασε και σε ακραία σημεία, αλλά προσκόμισε τόσες σκέψεις, επιχειρήματα και αντεπιχειρήματα. Η συμπύκνωσή της από τον δήμαρχο είναι παραπλανητική, εκτός αν ενημερώνεται μόνο για τις ‘επαναστατικές’ αντιδράσεις προς το νομοσχέδιο. Αυτό κατάλαβε από τη στάση όλης της πανεπιστημιακής κοινότητας; Όμως πολιτικός είναι, άρα πολιτική και η κρίση του.
(2) «Με ποια λογική ένας οργανισμός 50.000 φοιτητών μπορεί να διοικείται από εξαιρετικούς κατά τα άλλα- καθηγητές οι οποίοι όμως δεν έχουν διοικητικές ικανότητες;»
--Αυτό είναι σωστό ως γενική παρατήρηση, αλλά πέραν τούτου; Μια πρώτη απάντηση είναι ‘ας διοικείται από καθηγητές με διοικητικές ικανότητες’. Φαντάζομαι θα δέχεται ότι αυτού του είδους οι ικανότητες δεν ανήκουν μόνο σε μία κατηγορία πολιτών (π.χ. επιχειρηματίες). Επιπλέον: Πώς αποφαίνεται ότι οι καθηγητές που διοικούν (ποιοι, πότε, πού) δεν έχουν τέτοιες ικανότητες; Τους έχει αξιολογήσει; Αν κρίνει εξ αποτελέσματος, το εύκολο θα ήταν να του ανταπαντήσει κάποιος, «πόσο μάλλον έναν δήμο 500.000 πολιτών», αλλά αυτό θα ήταν πολύ εύκολο. Σημασία έχει, λοιπόν, από μία γενική παρατήρηση να μας υποδείξει κάποια ορθή λύση.
Και οι επιχειρηματίες, που προφανώς (όλοι) αυτοί γνωρίζουν από διοίκηση: πώς πιστοποιείται η γνώση τους; Εξ ορισμού; Εξ αποτελέσματος; Εξάλλου, οι εξωτερικοί θα είναι και άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών. Πιστεύει ότι αυτοί, π.χ. οι ποιητές έχουν ως τέτοιοι διοικητικές ικανότητες, και περισσότερες από των πανεπιστημιακών; Νομίζει ότι με τον νέο νόμο δεν θα διοικούν οι χωρίς διοικητικές ικανότητες πανεπιστημιακοί αλλά οι επιχειρηματίες; Κατ’ αρχάς οι επτά πανεπιστημιακοί θα συνεχίζουν να διοικούν. Επιπλέον, μάλλον δεν άκουσε την Υπουργό, η οποία δήλωσε στη ΝΕΤ (28/7): «Οι εξωτερικοί δεν θα διοικούν. Θα συνεδριάζουν 5-6 φορές το χρόνο, έχοντας συγκεκριμένες ελεγκτικές αρμοδιότητες και θα παίζουν καθοριστικό ρόλο στην επιλογή του Πρύτανη». Άρα; Μήπως τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά όσο τα σκέφτεται; Όμως πολιτικός είναι, άρα πολιτική και η κρίση του.
(3) «Ειδικά για τη Θεσσαλονίκη που έχει 120.000 φοιτητές, χίλια ευρώ να ξοδέψει κάθε φοιτητής τον μήνα διατίθενται 120 εκατομμύρια ευρώ μηνιαίως στην οικονομία της πόλης! Υπό αυτή την έννοια όλοι οι κάτοικοι, οι διανοούμενοι και οι επιχειρηματίες ως τον τελευταίο... ταβερνιάρη δικαιούνται να έχουν λέγειν.»
-- Προσπερνώ ως τυπογραφικό λάθος το «λέγειν» (γρ. «λόγο») και ρωτώ: Τελικά η Θεσσαλονίκη πόσους φοιτητές έχει; Άλλα λέει η Υπουργός, άλλα ο πρύτανης, άλλα ο δήμαρχος. Αλλά το επιχείρημα δεν το συλλαμβάνω: επειδή οι φοιτητές ξοδεύουν τόσα χρήματα και κάνουν ‘πλούσιους’ «κατοίκους, επιχειρηματίες και ταβερνιάρηδες», όλοι οι τελευταίοι εξ αυτού του γεγονότος θα πρέπει να έχουν λόγο για το πώς να διοικούνται τα ΑΕΙ; Δηλαδή και θα έχουν πελάτες τους φοιτητές και θα τους διοικούν! Δεν μου φαίνεται και πολύ σοβαρό! Κι εγώ υποστηρίζω ότι πρέπει να συμμετέχει ο κάθε πολίτης στον διάλογο για τα ΑΕΙ, όχι όμως για τέτοιον λόγο!!
Και μάλιστα γιατί τώρα, που οδεύουμε στο τέλος, απλώς διακηρύσσουν ότι πρέπει να έχουν λόγο; Πού ήταν/είναι ο συγκεκριμένος λόγος τους; Γιατί δεν συμμετείχαν ως τώρα στη δημόσια διαβούλευση; Περιμένουμε ιδέες τους και μάλιστα για θέματα που τους αφορούν άμεσα. Να προτείνουν στο Υπουργείο πιο αντικειμενικά κριτήρια για τους ίδιους, τους επτά εξωτερικούς. Π.χ. στον επιχειρηματικό ή στον πνευματικό κόσμο της πόλης, τι σημαίνει αναγνώριση και διάκριση; Ώστε οι επτά εσωτερικοί να έχουν κάποια ιδέα. Να μπουν στη συζήτηση, όχι ρητορικά να λένε ‘γιατί να μην συμμετάσχω κι εγώ!’. Ο πολιτικός δεν έχει μόνο κρίση, πράττει βάσει αυτής.
(4) Ο πρώην πρόεδρος του ΣΒΒΕ (και ενεργός πολίτης) αποφαίνεται, εξίσου γενικευτικά, ότι «ο καθηγητής κοιτά να είναι αρεστός στο περιβάλλον του για να γίνει αύριο κοσμήτορας ή βουλευτής».
-- Θα ήταν εύκολο να του ανταπαντήσει κάποιος: εννοείτε σε αντίθεση προς τους επιχειρηματίες που υπό τις τωρινές συνθήκες ποτέ δεν επιδιώκουν ανάλογες σχέσεις με την πολιτική εξουσία για να κάνουν τη δουλειά τους. Αλλά κι αυτό θα ήταν πολύ εύκολο ως απάντηση. Πάντως, η κατακριτέα αυτή κίνηση που περιγράφει, αφορά δυνάμει όλους από όλους τους χώρους που θέλουν να κατακτήσουν αξίωμα –άρα δεν χαρακτηρίζει (και καταδικάζει) ειδικά το πανεπιστήμιο.
(5) Ο δε ιστορικός της πόλης βρίσκει ιστορικό προηγούμενο στα σχολεία επί Τουρκοκρατίας που διοικούνταν από τους ψηφισμένους εκπροσώπους της κοινότητας και όχι από τους διδάσκοντες, και «δεν αποτελούσαν πυρήνα δημιουργίας δημοσίου χρέους όπως τα σημερινά ΑΕΙ». Δημοσίου ασφαλώς όχι, αφού τα χρηματοδοτούσε η ίδια η κοινότητα και δεν νομίζω να αφαιρούσαν πλούτη από την Υψηλή Πύλη. Ιδιωτικού μήπως; Ή τότε οι ιδιώτες είχαν την εθνική ανιδιοτέλεια να χρεωθούν και για την παιδεία και δεν τους ένοιαζε ούτε περίμεναν το κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο για να δράσουν;
(6) Η ΓΓ σημαντικού μουσείου τονίζει: «Δικαιολογημένα κατηγορούν το Πανεπιστήμιο ότι έχει αποκοπεί από την κοινωνία και αναπαράγει μέσω ενός κλειστού κύκλου ένα σαθρό σύστημα, που συχνά βασίζεται στη συναλλαγή. Μόνο με τη συμμετοχή των “ενεργών πολιτών” θα μπορέσει η πόλη να ξαναέρθει σε επαφή με το Πανεπιστήμιο.»
-- Αφήνω τη γενίκευση, ως συνηθισμένη πια υπερβολή. Αλήθεια, εγώ γιατί είχα την εντύπωση ότι στον χώρο της τέχνης και των μουσείων η συμμετοχή των πανεπιστημιακών δεν είναι αμελητέα, από διοικητικές θέσεις και ό,τι άλλο; Αυτό συμβαίνει χωρίς να έρθουν σε επαφή με την κοινωνία; Και τι εμπόδισε τους «ενεργούς πολίτες» να δράσουν και να αποκατασταθεί η επαφή; Μια γενική εκτίμηση περί απόσταση ΑΠΘ και πόλης δεν την αναγάγουμε τόσο εύκολα στο «σαθρό σύστημα» του ΑΠΘ. Ποιος λέει ότι ένα σαθρό πανεπιστήμιο δεν είναι διαπλεκόμενο με την πόλη του; Απεναντίας! Θα διαπλακεί με ό,τι σαθρό υπάρχει σ’ αυτήν (εκτός αν δεν υπάρχει).
*
Και μια και τα επιχειρήματα είναι πολιτικά να ρωτήσω ένα τελευταίο, ως δημότης της πόλης μας: Ο δικός μας πρύτανης, ανεξαρτήτως προσωπικών του πεποιθήσεων, οφείλει να προβάλει και να στηρίξει την όποια απόφαση της Συγκλήτου, στην οποία και λογοδοτεί. Ο Δήμαρχος ποιων θεσμικών οργάνων τη γνώμη ή απόφαση μεταφέρει; Πήρε απόφαση το Δημοτικό Συμβούλιο, η παράταξή του, ήταν θέσεις του προγράμματός του όταν κατέβηκε για Δήμαρχος, είναι η θέση των δημοτών του; Αν είναι δική του προσωπική θέση είναι αναφαίρετο δικαίωμά του να την λέει και να την προβάλλει, αλλά να μας το πει. Είχε δηλώσει ότι ως δήμαρχος δεν πρέπει και δεν θέλει να κάνει εξωτερική πολιτική, φαντάζομαι το ίδιο θα συμβαίνει και με την εκπαιδευτική για τα ΑΕΙ.
Γιατί ο δήμαρχος και ορισμένοι συμπολίτες μας θέλουν να παρουσιάσουν ότι οι πανεπιστημιακοί είναι τέτοιο και μόνο τέτοιοι (μα, μετά με ποιους θα συνεργαστούν;), άρα η δική τους συμμετοχή τους στη διοίκηση του ΑΠΘ είναι αναγκαία και μόνο καλά θα φέρει; Αν δεν κάνω λάθος, ονόματα επιχειρηματιών που υπογράφουν είναι πασίγνωστα για την κομματική τους ένταξη, τη συμμετοχή τους σε διαφόρων ειδών εκλογές… Και καλά κάνουν ως πολίτες. Μην όμως προσπαθούν να μας πείσουν ότι έχουμε αφενός τους ανίδεους από διοίκηση και κομματικά εξαρτημένους πανεπιστημιακούς και από την άλλη τους επιτυχημένους διοικητικά και ανεξάρτητους επιχειρηματίες! Υπάρχουν και όρια στις κατηγοριοποιήσεις. Όπως υπάρχουν πανεπιστημιακοί τέτοιοι (και πιθανώς χειρότεροι), ανάλογα δεν μπορούμε να αρνηθούμε ότι υπάρχουν και στον επιχειρηματικό κόσμο (αποτυχημένοι, χρεωκοπημένοι, μέτριοι, υπόδικοι, παράνομοι κτλ.). Το λιγότερο που μπορεί να κάνουν όσοι παρουσιάζονται ότι θέλουν να προσφέρουν είναι να μην υπονοούν ότι είναι αναγκαίοι για τη σωτηρία κάποιων κακών άλλων! Αλλά πολιτική δράση έχουν και πολιτική είναι η κρίση τους.
Κρίμα. Αλλά πάντα υπάρχουν άνθρωποι που και καλές ιδέες έχουν την τάση να τις υποστηρίζουν απαξιώνοντας όχι μόνο τον αντίπαλο αλλά και τον υποτιθέμενο αυριανό συνεργάτη. Αν υπάρχουν πανεπιστημιακοί που πολώνουν τις καταστάσεις, είναι το ίδιο εύκολο να βρεθούν από κάθε μεριά και άλλοι τέτοιοι. Είπαμε να έχουμε δίπλα μας, μέσα μας την τοπική κοινωνία, και προφανώς φταίμε για ό,τι μπορούσαμε και δεν κάναμε προς αυτή την κατεύθυνση (ανεξάρτητα από 15μελή). Οι προσδοκίες των εξωτερικών να συμμετάσχουν στη διοίκηση του ΑΠΘ είναι θεμιτές στο καινούργιο πλαίσιο και ίσως κερδίσουμε όλοι. Και μπορεί να συμβεί και αυτό! Αλλά αν συμβεί, θα συμβεί ΠΑΡΑ τις κακές δηλώσεις που σπεύδουν να κάνουν ορισμένοι, πράττοντας πολιτικά. Η επιδιωκόμενη συστράτευση δεν ξεκινά με φίλια πυρά, χωρίς ίχνος αυτοκριτικής.
Προτιμώ να συγκρατήσω μια παλιότερη αυτοκριτική δήλωση του δημάρχου μας, κι ελπίζω να την θυμάται ο ίδιος και να σταθεί παράδειγμα σε πολλούς από τους υπογράφοντες. Είχε πει την άνοιξη στο Χημείο του ΑΠΘ: «Και εδώ φταίει και η επιχειρηματική τάξη της πόλης μας διότι για δεκαετίες όταν μιλάει για την ανάπτυξη μιλάει για την ΔΕΘ και δεν έχει σχεδόν τίποτα να πει για το ΑΠΘ.» Βάζει τα πράγματα στη θέση τους. Και βέβαια είχε ευθαρσώς δηλώσει ότι δεν ενδιαφέρεται να συμμετάσχει ο ίδιος σε Συμβούλιο του ΑΠΘ. Ας μείνω σ’ αυτό.
ΓΖ
ΥΓ. Ως προς την απάντηση του πρύτανή μας: ο αριθμός των υποστηρικτών του νομοσχεδίου, όπως εικάζεται, δεν είναι ισχυρό στοιχείο ως προς το συζητούμενο. Ούτε το ότι τη δήλωση την υπέγραψαν κυρίως επιχειρηματίες. Μπορεί σε πέντε μέρες να την υπογράψουν και πενήντα ποιητές –πάλι δεν θα σημαίνει κάτι διαφορετικό ως προς την ουσία της δήλωσης. Ότι οι επιχειρηματίες μπορεί να είναι επίδοξα μέλη ισχύει, αλλά δεν είναι μεμπτρό –αν και μπορεί αρκετοί να είχαν την τελευταία πενταετία την «οποιαδήποτε οικονομική σχέση» με το ΑΠΘ, οπότε να αποκλείονται! Ως προς το τελευταίο για τα σκουπίδια: ε, όλοι οι παράγοντες της πόλης (από τον π.περιφερειάρχη, τον μητροπολίτη, τον δήμαρχο κ.ά.) πολυπράγμονες είναι. Τόχει η πόλη φαίνεται, γι’ αυτό και τα τόσα σκουπίδια.
Καλό υπόλοιπο καλοκαίρι.
Γεώργιος Ζωγραφίδης, Αν. Καθηγητής ΑΠΘ (Με την άδειά του)